Veluwe – Deze maand kun je een oergeluid over de Veluwe horen schallen: het geluid van flirtende herten. En een bronstig mannetje kan dat geloei tot wel uren volhouden. Maar waarom burlen deze mannen eigenlijk? En wat moeten ze met een harem van twintig vrouwen?
De bronsttijd in Nederland duurt van de tweede helft van september tot half oktober. De mannelijke herten zetten alles op alles om hun harems te veroveren, weet de Zoogdiervereniging in Nijmegen.
Mannetjes- en vrouwtjesherten leven het hele jaar gescheiden. De hindes en hun jongen vormen de ene roedel en de mannetjes de andere. Maar nu vinden de mannetjes en vrouwtjes elkaar dankzij het geburl. Het burlen is een luid loeiend langgerekt ‘oooh’.
Harem van 20 vrouwen
Het burlen maakt indruk op de vrouwtjes. Maar om een harem te vormen, moeten de herten vaak eerst hun rivalen overwinnen. Rivalen lopen langs elkaar tot er één wegloopt, of niet. En dan barst het gevecht los. Beide herten gaan elkaar te lijf met een nu nog groot gewei. Die gooien ze na de bronst in de winter weer af.
De winnaar van het gevecht wordt het plaatshert en vormt een harem van soms wel twintig vrouwtjes. Hoe sterker en gezonder het mannetje, hoe groter zijn harem. Herten van ongeveer acht jaar oud doen het het beste: zij kunnen tot wel 10 tot 20 hinden om zich heen verzamelen. De winnaar wint de titel ‘plaatshert’ en mag de hindes dekken. De winnaar blijft daarvoor enige tijd bij de groep, zoals te zien is in de video van Karin Knap-Meijer in de Facebookgroep Natuur in Gelderland.
Maar winnaar of geen winnaar, de leider van de groep blijft een vrouw: de leidhinde:
Modder, plas en sperma
Ze maken hun territorium duidelijk door modderputten te graven met hun geweien of door gebruik te maken van natte plekken in het terrein, de zogenaamde zoelbaden. Daar rollen ze zich in modder, besprenkelen deze met urine en sperma, en dat werkt als een krachtig wapen om de vrouwtjes te imponeren.
Als een hinde in de bronstperiode is, laat ze een speciale geur voortkomen. Het mannetje ruikt die geur en volgt haar onmiskenbaar, besnuffelt haar van top tot teen, op zoek naar het juiste moment om zijn kans te grijpen.
Tientallen kilo’s afgevallen
De bronst duurt tot ongeveer half oktober. Normaal gesproken is het edelhert de hele dag door in de weer en heeft een volle agenda: zeven uur voedsel zoeken, zes uur herkauwen, vijf uur rusten en vier uur socialiseren, zoals burlen. Na de bronsttijd zijn de mannelijke herten vaak compleet uitgeput.
Door de enorme inspanningen, gecombineerd met het feit dat ze tijdens deze periode nauwelijks eten, verliezen ze soms tot wel 30 procent van hun lichaamsgewicht. Het is een zware tijd, maar de strijd om de hinde is voor hen allesbepalend.
