Hoe grote grazers kunnen helpen de Veluwse natuur weer gezond te maken

ROZENDAAL – Bioloog Hans van der Lans is niet bang voor vieze handen. In de poep van Schotse Hooglanders zoekt de natuurkenner op de Veluwezoom naar allerlei kleine beestjes. Meer dan een mestkever komt hij niet tegen en dat terwijl het juist in uitwerpselen zou moeten krioelen van het leven. De natuur op deze plek is zo dood als een pier, concludeert de bioloog. Gelukkig heeft hij ook ideeën hoe de natuur weer tot leven kan worden gewekt.

Samen met BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink bezoekt de inmiddels 74-jarige bioloog een natuurgebied vlak bij vliegveld Terlet in Arnhem. De heide is er zo goed als verdwenen, het pijpenstrootje heeft het terrein overwoekerd. ‘Dorre zuurkool’, noemt Van der Lans het…

Luister naar de radiobijdrage (1-3)

‘Geen houtoogst meer in Veluwse natuur’

Ook over het aangrenzende bos is de bioloog niet te spreken. Zelf neemt hij het woord bos niet eens in de mond; de kritische bioloog spreekt liever van ‘beplanting’. Door verzuring van de bodem en in zijn ogen verkeerd natuurbeheer is op deze plek op de Veluwezoom maar weinig echte natuur te vinden.

Maar met een aantal eenvoudige ingrepen is het tij te keren, stelt Van der Lans. Hij pleit al vanaf eind jaren 70 voor een andere vorm van natuurbeheer. Zo moeten bossen gevarieerder worden door meer open plekken te creëren. Dan valt er meer licht op de grond waardoor er in het bos uiteindelijk veel meer verschillende planten- en dierensoorten kunnen leven. Variatie is het toverwoord bij Van der Lans. Verder mag er geen boomstam meer worden afgevoerd van de Veluwe…

Luister naar de radiobijdrage (2-3)

Het hout zit vol belangrijke voedingsstoffen die de schrale Veluwe nu helemaal niet kan missen, stelt Van der Lans. Als het aan hem ligt, wordt er in de Veluwse bossen zelfs geen stokje meer geoogst. Ook al het dode hout moet in de natuur blijven, vindt hij.

Insecten leven hiervan en dat trekt vervolgens weer allerlei soorten vogels. Ook dode dieren moeten achterblijven in de natuur. Die zitten boordevol mineralen en andere voedingsstoffen. Raven, vossen en andere aaseters eten de kadavers op en verspreiden met hun ontlasting de voedingsstoffen vervolgens weer over de rest van het natuurgebied.

Hoofdrol voor grote grazers

Van der Lans ziet een belangrijke rol weggelegd voor grote grazers in natuurgebieden. Daarbij gaat het niet alleen om reeën en herten, maar vooral om runderen en paarden. Door hun graasgedrag verspreiden de dieren voedingsstoffen over een groot gebied en houden ze terreinen open. Ook hier geldt: als deze grote dieren doodgaan, moeten ze gewoon blijven liggen.

Op dit moment heeft het niet veel zin om in dit natuurgebied op de Veluwezoom tientallen grote grazers extra in te zetten. Daarvoor is er simpelweg te weinig voedsel. De bodem moet zich eerst herstellen. Dat kan door steenmeel en schelpengruis in het gebied te brengen. Dat bevat kalk en andere mineralen die nodig zijn om de zure, verschraalde bodem weer tot leven te wekken. Grote grazers kunnen uiteindelijk wel helpen bij een natuurlijke verspreiding van de mineralen door het gebied.

Luister naar de radiobijdrage (3-3)

‘Natuurorganisaties moeten beter samenwerken’

Als het aan Van der Lans ligt wordt de natuur op de Veluwe gezien als één groot natuurgebied. Nu is het nog te veel versnipperd. Natuurorganisaties zouden meer dan nu moeten samenwerken om de natuur te helpen, zonder hun eigenbelang voorop te stellen, vindt de bioloog. Dan kunnen bijvoorbeeld veel hekken verdwijnen, waardoor dieren de mogelijkheid hebben om van het ene naar het andere gebied te trekken.

Van der Lans pleit ervoor om op grote schaal te experimenten met oplossingen om de Veluwse natuur weer gezond te maken. Er moet iets gebeuren, dat staat voor hem vast. De hoop heeft hij nog niet opgegeven: “Prachtig wordt het, als je het maar goed doet.”