VELP – Jarenlang was Jan Lamberts, of Jantje van Velp zoals ze hem noemden, beroemd en berucht in Velp en omstreken. Populair bij de inwoners, maar de autoriteiten konden hem soms wel schieten. Nu, 21 jaar na zijn dood, verschijnt er een boek en toneelstuk over het leven van deze oproerkraaier.
Gerrit van Middelkoop trekt op dit moment met zijn theaterstuk ‘Ik Jan Lamberts’ langs de buurthuizen van de gemeente Rheden. “Je hebt Velpenezen en Velpenaren, maar hij was een echte Velpenaar”, vertelt Van Middelkoop over het leidend voorwerp van zijn toneelspel. “Hij heeft hier zijn leven lang gewoond.” Het kleine uitstapje naar Rheden, namen ze hem ‘niet in dank af’, weet Van Middelkoop. “Verder is het echt de ongekroonde koning van Velp.”
Bekijk in deze kleine docu onder meer de verhalen van betrokkenen en nabestaanden.
Het toneelstuk kwam er naar aanleiding van een boek geschreven door Renie Hesseling: De wereld van Jantje van Velp. Dat kwam vorige week uit. Hesseling stuitte daarbij op een ‘wonderlijk archief’ met zo’n duizend handgeschreven pagina’s van Jantje van Velp zelf. “Dat bleek een schat aan informatie en wonderlijke verhalen te zijn”, zag Van Middelkoop. Hesseling besloot er een boek over te schrijven en klopte bij Van Middelkoop aan of hij er niet ‘iets met theater’ mee zou kunnen doen.
‘Dat recalcitrante’
Het inspirerende aan Jantje van Velp is ‘dat recalcitrante’, vindt Van Middelkoop. “We hebben dat allemaal wel een beetje, in willen gaan tegen dat wat de overheid wil. Niet iedereen durft of kan dat. Hij was een persoon die dat wel deed en ook op een manier die aanspreekt.” Een ‘volksmenner’ in de goede zin van het woord, ziet Van Middelkoop.
“Vanuit zijn hart kwam hij op voor de armen. Met name de kinderen”, legt Van Middelkoop uit. “Hij werd niet geleid door eigenbelang en is niet rijk geworden. Zijn drijfveer was: mensen die het slecht hebben.”
Krentenbrood aan huis
Zo liet hij op latere leeftijd nog vijfhonderd krentenbroden bij de bakker bakken en ging op een klein open vrachtwagentje langs de Velpse deuren, waarvan hij wist dat die mensen het moeilijk hadden, vertelt Van Middelkoop. “Die liet hij dan aan huis bezorgen. Toen was hij al bijna 80 jaar.”
Toch is de vrijheid die Jantje van Velp zichzelf toe-eigende ook nog wel eens ten koste gegaan van een ander, beseft Van Middelkoop. “Er hebben mensen echt verdriet gehad van de vrijheid die hij dacht te kunnen innemen.” Daarin zag de theatermaker een actueel thema voor zijn stuk. Is vrijheid een absolute vrijheid of iets waarbij je juist op een ander gaat letten, vraagt hij zichzelf af. “Je ziet veel mensen hun vrijheid pakken ten koste van alles. Dat is echt wel een maatschappelijk probleem.”
‘Er vielen klappen’
Zo was Jantje van Velp ook iemand die wel ‘om zich heen sloeg’, realiseert Van Middelkoop. “Mensen die hem in de weg zaten, daar had hij weinig mee op. Als je het met hem eens was of in dezelfde hoek zat als hij, dan was het prima. Maar als dat niet zo was, dan was het een intimiderende man. Er vielen klappen en er waren mensen echt bang voor hem. De politie heeft een keer dwars door zijn vrachtwagen moeten schieten om hem stil te zetten.”
Wat ook door het stuk heen speelt, is de straatnamendiscussie die in sommige gemeenten actueel is. Van Middelkoop oppert in zijn toneelspel een straat naar Jantje van Velp te vernoemen. Fictie, of echt een goed idee? “Dat wil ik nog even in het midden laten”, reageert Van Middelkoop. “Ik vind het wel spannend om fictie en non-fictie een beetje door elkaar heen te laten lopen.” Wellicht een keer inspreken in de gemeenteraad dan binnenkort? “Goed idee”, vindt Van Middelkoop. “Dat ga ik doen.”
Het boek ‘De wereld van Jantje van Velp’ is vanaf nu te koop. En het toneelstuk trekt nog een aantal weken langs verschillende buurthuizen in de gemeente Rheden.
