Hij stond wekenlang te schitteren in de woonkamer, maar nu moet hij weg: de kerstboom. De traditie schrijft voor dat je de boom uiterlijk met Driekoningen (6 januari) aftuigt en wegdoet, anders brengt hij ongeluk. Maar wat moet je ermee doen, als het geen kunstkerstboom is die terug in de doos gaat?
Veel mensen kiezen ervoor hun echte boom naar een centraal inzamelpunt te brengen, waar hij door de versnipperaar gaat. Of ze knippen hem zelf in stukjes en gooien het, met de rest van het GFT-afval, in de kliko. Er zijn echter andere opties.
Je kunt je kerstboom bijvoorbeeld uit de huiskamer trekken en buiten in de grond zetten. Maar, zegt tuinman Romke van de Kaa uit Dieren, dan creëer je wel een probleem voor jezelf. “De meeste kerstbomen zijn sparren en die kunnen tot wel 30 meter hoog worden. Als je het geluk hebt dat ze aanslaan in je tuin, zit je na een aantal jaar dus in het donker met zo’n hoge boom in je tuin.”
Dwergbomen in de tuin
Heb je een tafelkerstboom in huis gehaald, dan heb je dat probleem niet. “Zo’n dwergboom, Conica heten ze, wordt nooit hoger dan 2 of 2,5 meter”, weet Van de Kaa. “Als je er daar drie van naast elkaar zet in je tuin, ziet dat er hartstikke leuk uit. Maar ook daar geldt, net als bij de spar, dat je nog steeds het geluk moet hebben dat ze aanslaan in je tuin.”
Welk geluk heb je nodig? Van de Kaa legt het uit. “De boom moet echt in een pot gekweekt zijn, niet in de grond. Want bij een boom die uit de grond is getrokken knippen ze een deel van de wortels weg, om hem daarna in een pot te stoppen. Zo’n boom kun je niet terugzetten in je tuin. Dus vraag daar altijd naar wanneer je de boom koopt en het plan hebt hem na Kerst in leven te houden.”
Heb je een pot-gekweekte boom, dan staat je weinig in de weg om het te proberen in je tuin. Het belangrijkste advies dat de tuinman kan geven is de boom water te blijven geven. Veel water. “Ook als het geregend heeft”, benadrukt Van de Kaa. Als je ziet dat de boom naalden verliest, betekent dat niet direct dat hij doodgaat. “Een conifeer, den of taxus verliest gaandeweg het jaar zijn blad – of naalden, in dit geval. Dat geeft niet, er komen weer nieuwe bij. Pas als hij alle naalden verliest, is hij dood.”
In het bos plaatsen
Je boom zomaar in het bos zetten lijkt misschien een optie, maar dat kan niet zomaar, zegt Elyssa Henderson. Zij is boswachter in het Rivierengebied. “Een bos heeft een eigenaar; dat kan de gemeente zijn, een particulier of een natuurorganisatie. Elke vierkante meter grond heeft wel een eigenaar en daar mag je niet zomaar iets op neerzetten”, benadrukt Henderson.
Daarnaast bestaan bossen in Nederland veelal uit inheemse soorten die door natuurorganisaties zelf zijn opgekweekt. “Die bomen komen van ‘goede genen’ uit onze zadenbank”, legt Henderson uit. “Veel kerstbomen zijn geen inheemse boomsoorten. En daarbij: natuurorganisaties hebben nagedacht over ieder stukje natuur in Nederland.”
“We willen in een specifiek gebied bepaalde natuur beschermen en te behouden”, aldus Henderson. “Als je daar zelf zomaar iets plant, ga je daar eigenlijk mee rommelen. Dan kunnen er soorten tussen komen die daar helemaal niet horen. Ik denk ook dat jouw oude kerstboom daar niet blij van wordt.”
Eet je boom op
Heb je al eens overwogen je kerstboom op te eten? Dat kan namelijk. Sparrentoppen worden al jaren verwerkt in eten, al moet je de smaak wel leren waarderen. Met sparrentoppen en dennennaalden kun je honing maken, thee, soep, brownies, jam of kip met een kerstig smaakje. De Britse foodjournalist Julia Georgallis schreef er een heel boek over.
Yornie van Dijk, chef-kok en eigenaar van Restaurant Basiliek in Harderwijk, zegt dat sparrentoppen geen onbekend fenomeen zijn in de keuken. “Veel mensen kennen het niet. Het heeft een aromatische smaak. Als ik mensen vraag of ze rozemarijn lekker vinden, hoor ik vaak ja. En bij tijm hetzelfde. Nou, de spartoppen geven een vergelijkbare, herkenbare smaak.”
Poeder en ijs van sparrentoppen
Ook tijdens de afgelopen kerstdagen stonden er ingelegde sparrentoppen op de menukaart in Harderwijk. “We hebben er verschillende bereidingen mee gedaan”, zegt Van Dijk. “De tweede gang van het zesgangenmenu bestond uit Gillardeau-oesters en kweepeer. Daarbij serveerden we brood met geitenboter, waarover we poeder van sparrentoppen serveerden. De mensen vonden het geweldig, superlekker.”
“Het heeft een aromatische smaak, een beetje citrusachtig”, zegt Van Dijk. En bij poeder van sparrentoppen bleef het niet in Harderwijk, afgelopen kerst. “We hebben ook sparrentop-ijs geserveerd”, lacht de chef-kok.
Niet onbelangrijk als je van plan bent je boom deels op te eten: jonge sparrentoppen smaken beter dan oude. De jonge toppen kun je goed confijten, drogen en vermalen tot poeder. Van een wat oudere kerstboom zullen de toppen taai smaken. En je wilt natuurlijk wel dat het lekker is.
