De kou is ingetreden in Gelderland. De thermometer gaf dinsdagochtend een temperatuur aan van -6 tot -7 graden, maar de gevoelstemperatuur lag fors lager op -15 graden. Wie of wat bepaalt die gevoelstemperatuur?
Meteoroloog Raymond Klaassen heeft het antwoord. “Het is puur een combinatie van de temperatuur en de windsnelheid”, legt hij uit. “De wind zorgt ervoor dat je huid afkoelt. En hoe harder het waait, hoe meer die huid afkoelt. Komt de wind uit het noorden of oosten, dan zit er vaak droge lucht bij en dat maakt het voor het gevoel nog kouder.”
Huid is kouder dan de kern
De gevoelstemperatuur is een waarde die uitgaat van een gemiddeld mens met een gemiddeld gewicht. Maar geen mens is hetzelfde: bij de één koelt de huid meer af dan bij de ander. Dat heeft weer te maken met iemands leefstijl. De kerntemperatuur van ieders lichaam is 37 graden, maar bij de huid ligt die temperatuur zo’n 10 graden lager, tussen de 27 en 32 graden.
Mannen zitten doorgaans rond de 32 graden, vrouwen rond de 30,5 graden. Hoe ver het bij jou afkoelt, hangt af van je spiermassa en hoe gewend je bent aan kou.
“Je huid verliest warmte via de ademhaling en de huid”, zegt hoogleraar integratieve fysiologie Maria Hopman. “Het lichaam doet er bij kou alles aan zo min mogelijk warmte verliezen en de temperatuur op of rond de 37 graden te houden. Of dat lukt, hangt af van je interne kachel. Als je een actief persoon bent, gaat die interne kachel makkelijker aan dan wanneer je maar weinig beweegt.”
Bruin vet
Wie steevast thuiszit bij een behaaglijke 23 graden, zal een grotere klap ervaren als hij nu naar buiten gaat, dan iemand die vertrouwd is met de buitenlucht. Het lichaam van een ‘buitenmens’ is simpelweg beter getraind op die kou en zal meer spiermassa en bruin vet bevatten. En de combinatie van spiermassa en bruin vet bepaalt of je goed tegen de kou kunt, of niet. Iemand die de deur bijna niet uitkomt, heeft die spiermassa en dat bruine vet minder (of niet) en is dus sneller een ‘koukleum’.
Niks gevaarlijks aan
In deze temperaturen kan naar werk, school of de supermarkt fietsen soms een verzoeking zijn voor wie slecht tegen de kou kan. In zo’n geval is warme kleding een uitkomst, zegt Hopman. “Door goede handschoenen en goede schoenen te dragen, voorkom je dat de uiteinden van je lichaam snel koud worden. Dat zijn immers de plekken waar je het snelst de warmte verliest.”
Maar kwaad kan het absoluut niet. Tenminste, niet bij de temperaturen van -6 graden waar we nu mee te maken hebben. “Heb je het over extreme of langdurige kou, dan kun je onderkoeld raken en kunnen ledematen afsterven. Maar daar is nu geen sprake van”, aldus Hopman.
In onderstaande video legt Weerplaza het nog eens uit:
