VELP – In Velp is vrijdag een monument onthuld ter nagedachtenis aan de bemanning van een Lancaster bommenwerper, die op 3 januari 1943 vlakbij de IJssel neerstortte. Alle zeven bemanningsleden kwamen om het leven.
“Het is zondagavond, 3 januari 1943, 20 uur”, schrijft Velpenaar Steven Jansen in zijn dagboek. “Wij worden door het gedreun van vliegtuigmotoren naar buiten gelokt. Een vlammende ster valt uit de hemel.” En: “Er is een vliegtuig neergestort. Bij Biljoen. Een enorme brand verlicht de horizon.” Het blijkt een Britse Lancaster te zijn die tijdens zijn terugweg van een missie naar Duitsland werd neergeschoten door een Duitse Messerschmitt. De bemanning bestond uit vier jonge Engelsen en drie Canadezen.
7 januari 1943 worden de mannen begraven op begraafplaats Heiderust in Rheden. “Zeven kruisen, rechts van de ingang, duiden de plek aan waar zeven strijders voor recht en gerechtigheid een laatste rustplaats vonden”, schrijft Steven Jansen. “En steeds weer zijn er zorgzame handen, die de graven van bloemen voorzien.”
Inmiddels zijn de drie Canadezen, staartschutter Dickie (23), navigator Smith (25) en radiotelegrafist Moore (20) herbegraven op de Canadian War Cemetery in Groesbeek. De kruisen op de graven van de Engelse bemanningsleden zijn vervangen door gedenkstenen met daarop de namen van de omgekomen Britten: piloot Lonsdale (31), boordwerktuigkundige Riley (22), bomrichter en neuskoepelschutter Morris (22) en rugkoepelschutter Smitherman (21).
Vorig jaar raakte Velpenaar Bartel van Yperenburg gefascineerd door een tekst over het neergestorte vliegtuig in het dagboek van de Velpse gemeenteambtenaar Steven Jansen: ‘Velp en de oorlog – 1940-1945’. Hij ging op zoek naar meer informatie en ooggetuigen. Als ontwerper bedacht hij hoe een monument er uit zou moeten zien. Toen hij hoorde dat de Canadese Dan Fox, een neef van de omgekomen Kenneth Smith, in juni dit jaar naar Velp wilde komen, nam hij het initiatief om het monument daadwerkelijk te realiseren.
De gemeente Rheden, Waterschap Rijn IJssel en Stichting Velp voor Oranje werkten van harte mee aan zijn plan. En dus staat vanaf vrijdag een blijvende herinnering in de buurt van de plek waar het vliegtuig neerstortte.
