ROZENDAAL – Rozendaal is de kleinste gemeente van Gelderland, maar zeker niet de minst actieve. Ester Weststeijn is sinds 14 februari 2019 burgemeester van Rozendaal. Ze begon in februari 2025 aan haar tweede termijn, maar eind juni 2025 werd duidelijk dat ze Rozendaal verruilt voor het Utrechtse IJsselstein.
In het licht van haar afscheid op donderdag 18 september van 16.30 tot 19.30 uur in Oranjerie Rosendael is het tijd om met haar terug én vooruit te kijken. Over bouwen, veiligheid, natuur en jongeren. Studio Rheden sprak twee uur lang met haar wat resulteerde in een prachtig gesprek.
– Hoe kijkt u terug op de afgelopen 6,5 jaar als burgemeester van Rozendaal?
“Het was een eer en vooral een groot plezier om de afgelopen jaren in Rozendaal te mogen wonen en werken. Rozendaal is een gemeente waar veel mensen iedere dag ‘uitvliegen’: de inwoners werken in alle hoeken van onze regio en erbuiten. Want bedrijvigheid binnen de eigen gemeentegrenzen is er nauwelijks. Middelbare scholieren gaan deels naar Het Rhedens, maar natuurlijk ook naar Arnhem en scholen in andere gemeenten. Studenten vliegen uit naar Nijmegen of verder, maar houden nog steeds van hun basis in ons mooie groene dorp.
Hechte gemeenschap
Tegelijkertijd is de gemeenschap hecht en actief. Er zijn veel buurtverenigingen die niet alleen maar leuke dingen doen zoals de buurtbarbecues of wijkfeest, maar waar ook hechte netwerken zijn die informele zorg bieden aan bijvoorbeeld ouderen die dat nodig hebben. Een voorbeeld dat ik nooit zal vergeten vond plaats in de eerste maanden van de coronatijd. Toen helder werd dat er behoefte was aan medische hulpmiddelen zoals handschoenen en mondkapjes, zetten een aantal inwoners binnen korte tijd een inzamelactie op. Bij de brandweerkazerne in Velp doneerden vele Rozendalers, soms dozen vol.
Samen denken en doen
Als inwoners mogelijkheden zien om Rozendaal te verbeteren, dan laten ze dat duidelijk horen. We hebben eigenlijk, zo zeg ik wel eens, een potentiële vijver van meer dan 1.300 extra medewerkers: alle volwassen inwoners die meedenken. Dat doen ze bijvoorbeeld in de Werkgroep Duurzaamheid en de Werkgroep Biodiversiteit.
Jongeren doen mee
Ook eenmalige activiteiten, zoals de buurtgesprekken ‘Buurt aan Tafel’, of gespreksavonden over de nieuwe Omgevingsvisie, worden zeer goed bezocht. Laat ik onze kinderen en jongeren niet vergeten. De kinderburgemeester, en de jongerenraad. De jongerenraad sprak het afgelopen jaar bijvoorbeeld over de voors en tegens van een vuurwerkverbod, over speelplekken, over een veilige oversteek op de Schelmseweg. Ze vinden er echt wat van, met nuance, dat vind ik mooi.
Vrijwilligerskracht
Mooi ook vind ik dat het niet alleen bij kritisch meedenken blijft. Ik zie ook veel inwoners die daadwerkelijk de handen uit de mouwen steken. Als gastvrouw bij de ontmoetingsochtenden in De Serre van Rozendaal, als energiecoach om onze woningvoorraad te verduurzamen of als vrijwilliger in Hospice Rozenheuvel. In onze samenleving zit zo veel kracht: dáár zit voor mij het levende bewijs dat we ‘klein en krachtig’ zijn.
Kritische inwoners
Het cliché “In Rozendaal ben je jurist of heb je er één” is – denk ik – aan mijn voorganger toe te schrijven. Zoals in ieder cliché schuilt er een kern van waarheid in. Als het gemeentebestuur plannen maakt of besluiten neemt – of juist iets níet doet wat mensen wel willen – dan gebruiken Rozendalers alle mogelijkheden om hun recht te halen.
Responsief bestuur
Ook de wettelijke wegen: bezwaarprocedures, hoorzittingen, klachten, een beroep doen op de Wet open overheid: het gebeurt hier relatief veel. Dat mag ook. Sterker nog: ik vind het belangrijk dat inwoners hun recht kunnen benutten. Dat vraagt vervolgens een gemeente die responsief is. Dat betekent allereerst: oor en oog voor wat belangrijk is voor de Rozendalers. Ten tweede vraagt het dat je dat wat je hoort ook daadwerkelijk meeweegt in je besluit. En daarna dat je daar dus ook actief het gesprek over aangaat. En tot slot eist responsief bestuur dat je doet wat je zegt en mensen daarover informeert.
Contact houden
Dat wij nog een huis-aan-huisblaadje hebben dat iedere twee weken bij alle Rozendaalse huishoudens op de mat valt vind ik een groot goed. Dat helpt om in contact te blijven. Net als de gesprekken op straat overigens, of bij de Dorpsschool. Als ik mijn kinderen ophaalde van school, voerde ik regelmatig ook een gesprek over onderwerpen die in mijn werk speelden. Als mensen het niet eens zijn met ons besluit, dan blijven we in gesprek én staan allerhande rechtsmiddelen open. Zo is onze democratische rechtsstaat ingericht.
– Als dat allemaal zo mooi is, waarom gaat u dan naar IJsselstein?
Goede vraag! Er is niets dat me uit Rozendaal wegduwt. Ik hou van de mensen. Ik vind het werk erg leuk. Ik hou van de Veluwezoom. Ik wandel veel in ons buitengebied en rij paard over de Veluwe. Die omgeving ga ik erg missen. “Van de heide naar de weide”, zei iemand tegen me en dat klopt wel. Maar ik heb zin in een volgende uitdaging.
Grotere schaal
De volgende stap trekt. Een tandje meer, een tandje groter, een beetje ingewikkelder. Ik heb veel kansen gekregen in Rozendaal en ik kijk er naar uit om dat waar te maken in IJsselstein. Ik vermoed ook dat niemand dacht dat ik tot mijn pensioen in Rozendaal zou blijven werken.
Twee werelden
Bovendien: mijn vroege jeugd heb ik doorgebracht in Delft en omgeving. De altijd drukke Randstad. Daarna bracht ik mijn middelbare schooljaren door in Rozendaal, op Het Rhedens, waar ik iedere dag ‘van achter de IJssel’ een flink eind naartoe moest fietsen. Het is een rode draad in mijn leven: als ik in de buurt van Delft ben, dan mis ik de rust en ruimte van de Veluwezoom. En als ik in Rozendaal ben, verlang ik soms ook naar de levendigheid van de stad. Los van de professionele uitdaging, denk ik dat ik in IJsselstein het beste van twee werelden tref.
– Wat zijn de hoogtepunten en welke uitdagingen heeft u ervaren in uw rol als burgemeester?
Eén van de eerste hoogtepunten was een bezoek aan een bruidspaar dat 60 jaar getrouwd was, en waarvan de vrouw mijn opa bleek te kennen van het werk, ooit, bij De Meteoor in Rheden. Bijzonder om verhalen over mijn opa te horen in een rol waarin ik hem nooit gekend had.
Moeilijke coronaperiode
Ik vond de eerste paar maanden van de coronacrisis een moeilijke periode. Alles waar onze gemeente en onze gemeenschap voor staat – we doen het samen – kon ineens niet meer. De samenleving stond stil. Ik wil onze inwoners graag nabij zijn en hen letterlijk in de ogen kunnen kijken. Onze schaalgrootte leent zich daar natuurlijk bij uitstek voor. Dat kon toen niet. Wel bleek toen ook meteen weer het voordeel van onze schaal.
Persoonlijk contact
Zo vroeg in het voorjaar van 2021 de vader van een meisje dat 16 zou worden me om langs te komen. Voor het tweede jaar op rij kon zij haar verjaardag niet vieren. Als tiener, puber, ben je daar natuurlijk verdrietig en gefrustreerd over. Dat ik op verzoek van haar vader langs kwam met een grote bos bloemen was vast niet zo mooi als een goed feest met haar vrienden. Maar dat ik zo’n verzoek in kan willigen past juist bij onze schaal. Zo ben je inwoners nabij.
Uitdagingen horen erbij
Daarnaast heb ik in dik 6 jaar allerlei uitdagingen meegemaakt die nu eenmaal samenhangen met het burgemeesterschap. Soms zijn mensen blij met je, soms niet. Soms is de gemeenteraad blij met de wijze waarop je de raadsvergaderingen voorzit, soms niet. Soms vonden ze me een stuk eigenwijs. Soms was het moeilijk om het belang van Rozendaal te vertegenwoordigen in de regio, met veel grotere buren om ons heen, soms niet.
Opvang Oekraïners
Rozendaal heeft een grote gunfactor, zeker als je laat zien dat je – naar vermogen – wel een bijdrage wilt leveren aan de maatschappelijke opgaven van deze tijd. Zo hebben wij sinds april 2023 een gemeentelijke opvanglocatie voor Oekraïense vluchtelingen. Ten opzichte van ons inwoneraantal vangen we veel Oekraïners op. Onze gemeenschap steunt de opvang breed, na aanvankelijke aarzelingen.
Meewerkend voorman
Onze schaal heeft ook nadelen, vooral in de organisatie van het werk. Als er iemand ziek is dan merken we dat meteen. Dat betekent dat ik vaak ingesprongen ben: handen uit de mouwen, tot en met het zetten van koffie voor een bewonersbijeenkomst. Onze gemeentelijke organisatie is zo klein dat we bijvoorbeeld geen aparte communicatieadviseur hebben. Gelukkig was dat ooit zelf mijn functie, in een andere gemeente. Dus af en toe ben ik behalve burgemeester ook woordvoerder, of adviseur.
– Rozendaal is een kleine gemeente. Welke voordelen en uitdagingen biedt dat volgens u? Hoe zorgt u ervoor dat Rozendaal financieel gezond blijft zonder de kwaliteit van diensten in gevaar te brengen? Zou Rozendaal ooit willen/moeten fuseren met Rheden of een andere gemeente en waarom?
Als ik de lijn doortrek van wat ik net schets, dan komt er een duidelijk beeld naar voren. Door onze gemeenschap zijn we in potentie ‘klein & krachtig’. Maar in de organisatie van het werk zijn we ook ‘klein en kwetsbaar’.
Voorzichtig beleid
We werken er hard aan om de risico’s die dat met zich meebrengt zo klein mogelijk te houden. Dat doen we door behoudend financieel beleid. Dat is al jaren zo, ook ver voor mijn komst.
Samenwerken met buren
Dat doen we ook door samenwerking. Met de gemeente Rheden, bijvoorbeeld in de hulp aan mensen die hulp nodig hebben op het gebied van zorg en welzijn. En in de jeugdhulp. En een heel ander voorbeeld: we werken ook samen in de regio aan een plan voor natuurbrandpreventie. Dat kunnen we als Rozendaal, met ons grote buitengebied, echt niet alleen.
Goede mensen om je heen
Zolang we financieel gezond blijven en behoedzaam keuzes maken, ook om te investeren in de organisatie en onze bedrijfsvoering, en zolang we goed samenwerken zie ik dat we prima zelfstandig door kunnen. Maar ik wil wel gezegd hebben: het gaat niet vanzelf. Ik heb me alle jaren gelukkig mogen prijzen met goede mensen om me heen. Verstandige wethouders, goede raadsleden en zeer betrokken organisatie.
Toenemende eisen
Maar tegelijkertijd nemen de wettelijke eisen en verplichtingen toe. Bijvoorbeeld op het gebied van de beveiliging van onze informatie, privacy en cyberveiligheid. Wij moeten als Gelders Rozendaal aan precies dezelfde wettelijke normen voldoen als het 43 keer grotere Brabantse Roosendaal. Dat stelt ons wel voor uitdagingen.
– Hoe ziet u de toekomst van Rozendaal? En wat zijn volgens u belangrijke aandachtspunten en/of grootste uitdagingen voor de komende jaren?
Ons land zit, naar mijn mening, op slot. Stikstof, woningbouw, klimaat, biodiversiteit, de opvang van vluchtelingen: onze regering heeft de laatste jaren in mijn ogen weinig voortgang geboekt. Beter gezegd: te weinig écht keuzes gemaakt. Politiek vraagt moed.
Uitleggen en doorpakken
Zolang je de koers van responsief bestuur vasthoudt, kun je dat ook uitleggen. Dus oog en oor voor alle belangen, deze belangen zichtbaar meewegen in je besluit, uitleggen waarom je welk besluit neemt én vervolgens ook daadwerkelijk je besluit met enige voortvarendheid uitvoeren.
Beperkte mogelijkheden
Wat Rozendaal echt kan bijdragen aan deze opgaven… tsja, vaak niet zo veel. Onze omgeving, ingeklemd tussen snelwegen, beschermd natuurgebied en de bebouwde kom van Velp, biedt simpelweg weinig mogelijkheden voor bijvoorbeeld de bouw van nieuwe woningen.
Kleine bijdragen
Een asielzoekerscentrum op de schaal van Rozendaal zie ik ook niet meteen voor me. En toch zijn we als college van B&W wel bezig om woningen toe te voegen, bijvoorbeeld voor senioren en statushouders. Ook weer niet in de grote aantallen, maar ‘naar vermogen’, net als bij de opvang van Oekraïners.
– De jeugd trekt vaak weg uit Rozendaal vanwege beperkte voorzieningen en kansen. Wat heeft u concreet gedaan om dat tegen te gaan? Is er wel ruimte voor nieuwbouw en/of voldoende betaalbare woningen in Rozendaal?
Je ziet een dip in de samenstelling van onze bevolking in de leeftijdscategorie tussen 20 en, zeg, 35. Logisch, voor studenten en starters zijn de huizen in Rozendaal te duur. Er is amper aanbod in de huursector.
Terugkerende gezinnen
We zien ook de 35-plussers, tweeverdieners met een jong gezin, weer terugkomen. De ruime en groene omgeving, met alle rust en tegelijkertijd alle voorzieningen in de buurt trekt. Dat snap ik.
Woningplannen
Maar we moeten ons inderdaad wel inspannen om óók woningen te bieden voor mensen met een smalle beurs. Of voor statushouders. Voor die categorie hebben we zelfs een wettelijke verplichting. Ik ben wel reëel: het gaat bij ons om ‘postzegelplannen’.
– Heeft u ooit besluiten moeten nemen waar u zelf niet achter stond vanwege de druk van de gemeenteraad en/of partijen? Hoe gaat u om met zulke dilemma’s?Toen ik kwam, begin 2019, ijlde de komst van de nieuwe dorpsschool nog na. Niet iedereen was daar gelukkig mee. Nu speelt iets soortgelijks bij Het Rhedens, met de plaatsing van de noodlokalen.
Lastige afwegingen
Daar zie je dat het grotere belang, goede onderwijsvoorzieningen in ons dorp, niet altijd strookt met de belangen van individuele inwoners. Dat vind ik nog altijd ingewikkeld.
Balans zoeken
Een ander voorbeeld is de afsluiting van de Veluwezoom voor gemotoriseerd verkeer om de natuur daar meer rust en ruimte te geven. Het toenmalige college van B&W wilde daar verder in gaan dan de gemeenteraad. Maar ik heb een verstandig college, en een verstandige gemeenteraad. Dus we komen er in de regel wel uit.
– Wat was de meest onverwachte situatie die u moest aanpakken als burgemeester?
Ik kan niet anders dan de coronapandemie benoemen. Wie had gedacht dat we om moesten gaan met alle beperkingen van een wereldwijde pandemie? Net als het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, die een stroom van ontheemden op gang bracht naar onder andere Nederland.
– Hoe kijkt u naar de rol van burgers in het gemeentebeleid? Hoe betrekt u inwoners bij besluitvorming?
We doen dat groot, door een projectgerichte aanpak bij bijvoorbeeld het opstellen van onze Omgevingsvisie. Hoe ziet Rozendaal er in 2050 uit en wat moeten we daar nu voor kaders voor stellen?
Kleine stappen
We doen dat ook kleiner, door de structurele betrokkenheid van bijvoorbeeld de Werkgroep Duurzaamheid bij onze plannen op weg naar een ‘energieneutraal Rozendaal’.
Buurtgesprekken
En op buurtniveau, via terugkerende buurtgesprekken. Het betrekken van inwoners, en andere belanghebbenden, is voor mij normaal. Het mag nog een stap professioneler in Rozendaal, dat wel.
Opvang Oekraïners
Het betrekken van de buurt bij de gemeentelijke opvang voor Oekraïners op De Bosrank vond ik een mooi voorbeeld. Spannend, dat wel, door de aarzelingen die we bij aanvang vanuit de buurt ervoeren. Maar we hebben elkaar daarin goed gevonden.
– Zijn er projecten geweest die u wilde realiseren maar niet van de grond kreeg? Wat stond in de weg?
Er zijn geen beleidsvoornemens of projecten die écht niet gelukt zijn. Er zijn wel onderwerpen waar het college – en ik dus ook – mogelijk een hoger ambitieniveau had, of heeft, dan we vertaald zien in de praktijk.
Grenzen van de schaal
Dat heeft soms ook te maken met de beperkingen van onze schaal, en onze financiële armslag. We hebben soms al werk genoeg aan het in de lucht houden van de zaken die er in de alledaagse praktijk toe doen: vergunningen en subsidies verlenen, de bedrijfsvoering op orde houden, een balie burgerzaken die goed loopt… het gaat allemaal niet vanzelf.
– Hoe kijkt u naar de toekomst van de Veluwezoom en de natuur in de omgeving? En wat zijn uw ambities voor de toekomst van de gemeente? En wat vindt u de grootste uitdaging voor Rozendaal op dit moment?
We hebben in de hele regio Arnhem-Nijmegen een forse opgave. We noemen onszelf ‘groene groeiregio’: een regio waar vele tienduizenden woningen bij moeten komen, en dus ook banen, wegen, OV-voorzieningen, noem het maar op.
Balans zoeken
En dat alles mét aandacht voor de leefbaarheid, voor het behoud van de natuur, voor het behoud van onze groene achtertuin waar we allemaal zo van houden. Juist om ervan te kunnen blijven genieten in de toekomst is het belangrijk om hier en daar een tandje terug te schroeven.
Kleine gemeente, grote uitdagingen
De grootste uitdaging voor Rozendaal zit in die balans: hoe kun je als kleine gemeente waarde toevoegen in de opgaven van deze tijd? Hoe verduurzaam je een woningvoorraad waar je niet direct zeggenschap over hebt? Hoe ondersteun je mensen voor wie het leven moeilijker is?
Samenwerken loont
Ik zie veel winst in onze samenwerking met andere kleine gemeenten, in het netwerk ‘K80’. Dat helpt in de lobby naar de Rijksoverheid, en het helpt in het delen van goede voorbeelden. Ik heb me hard gemaakt voor dat netwerk, met veel plezier overigens.
Oproep aan opvolger
Ik wens onze inwoners en onze gemeenteraad een volgende burgemeester toe die de ruimte geeft aan de dilemma’s van deze tijd. Een burgemeester die vervolgens steun biedt in het maken van gerichte keuzes en het uitleggen daarvan aan inwoners, ondernemers en instellingen. Voor mij is niets doen simpelweg geen optie in deze tijd.
