DIEREN – Langdurig pesten door je buren komt voor in alle lagen van de samenleving. Instanties zijn vaak niet in staat om burenpesterij vroeg de kop in te drukken. Hierdoor lopen slachtoffers onnodige gezondheidsklachten op. Hoe kan het zover komen en waarom lijkt de problematiek haast onoplosbaar te zijn?
Judith* uit Dieren deed haar verhaal bij Omroep Gelderland. Zij bevindt zich in een situatie waarin ze zich met grote regelmaat bedreigd voelt door haar buurman. Vooral dit zorgt ervoor dat ze zich onveilig voelt in eigen huis.
Juist deze bedreigende situatie zorgt volgens Alfons Uijtewaal voor veel stress: “Het probleem van bedreigingen is dat je nooit weet of men ze in de praktijk zal brengen. De voortdurende vernielingen, doelgericht lawaai en valse beschuldigingen veroorzaken een permanente staat van waakzaamheid”, legt Uijtewaal uit.
Samen met zijn partner van Stichting Huize Aarde besteedt de academicus al twintig jaar aandacht aan dit onderwerp. Hij voerde gesprekken met gedupeerden, sociaal betrokkenen, gerelateerde instanties en verrichtte wijkonderzoek.
Blinde vlek in samenleving
Al jaren proberen onderzoekers het verschijnsel beter op de kaart te krijgen, maar met weinig succes: “Burenpesten is een blinde vlek in de samenleving. Het optreden van autoriteiten blijft vaak beperkt tot routinematige acties zoals buurtbemiddeling, die het treiteren en het lijden vaak verergeren.”
Volgens Uijtewaal zorgt het gebrek aan deskundigheid, het hebben van andere prioriteiten en in sommige gevallen nalatigheid ervoor dat woningcorporaties, politie en gemeenten veelal niet in staat zijn het probleem op te lossen.
‘Het put me helemaal uit’
“Ik ben een alleenstaande moeder en wil mijn kinderen hiertegen beschermen. Het maakt mij boos, zij hebben recht op rust en een fijne plek. Ze kunnen nu regelmatig niet in hun eigen slaapkamer slapen omdat de buren zoveel geluidsoverlast veroorzaken. Van binnen vreet het mij op, het put me helemaal uit,” aldus Judith*.
Ze deed talloze meldingen bij Vivare, de politie en de gemeente: “Er zijn pogingen geweest tot buurtbemiddeling, die liepen op niks uit. Ik weet niet meer wat ik nog kan doen op dit moment,” vertelt ze met tranen in haar ogen.
Uijtewaal ziet het verhaal van de Dierense met lede ogen aan. Hij herkent alle elementen die zij opnoemt: “Typische reacties die slachtoffers krijgen te horen zijn: ‘Er is geen sprake is van een strafrechtelijke situatie’, ‘het is een privékwestie’ of ‘wij kunnen slechts bemiddeling aanbieden’. Als bemiddeling niet werkt is er uiteindelijk niemand die echt iets voor deze mensen doet. Ze worden aan hun lot overgelaten.”
Aanpak per wijk
Volgens burgemeester Carol van Eert van Rheden ligt de eindverantwoordelijkheid niet bij één partij, maar neemt de gemeente wel een coördinerende rol in.
Momenteel loopt er een ‘integrale wijkaanpak’ in Stenfert, de wijk waar Judith woont: “Met verschillende disciplines zitten we aan tafel met partijen zoals de woningbouwvereniging, wijkagenten en zorginstanties en boa’s, maar ook mensen uit de wijk zelf. Hiermee willen we alle problemen in de wijk samen aanpakken. Ook hebben we een wekelijks spreekuur waarbij inwoners hun zorgen kunnen delen, zodat wij op een laagdrempelige manier horen wat er speelt.”
‘Onrealistische verwachtingen’
Van Eert ziet ook dat inwoners vaak een een ‘onrealistisch verwachtingspatroon’ van partijen als de gemeente of de politie hebben. “Mensen denken dat de gemeente ‘het wel even oplost’. Ambtenaren die over zorgkwesties gaan, staan onder grote werkdruk. Er ligt veel op hun bordje, dan gebeurt het helaas wel eens dat daar iets blijft liggen.”
“Ook wordt vaak verwacht dat de burgemeester de persoon wel even uit huis plaatst. Maar dat kan alleen in zeer ernstige gevallen en dan is het altijd een tijdelijke maatregel. Bijvoorbeeld drie maanden bij het vinden van drugs of tien dagen bij zeer ernstige en langdurige overlast.”
“Daarbij heeft de politie een beperkte bezetting en kan die niet op iedere overlastmelding ingaan. Ik bagatelliseer daarmee de problematiek niet, maar soms liggen de prioriteiten gewoon elders.”
Het kan ook anders
De vraag hoe je burenpesterijen het beste kunt aanpakken, wordt door de toename van de meldingen steeds urgenter. Er is volgens Alfons Uijtewaal geen eenduidig antwoord op te geven, maar dat het ook anders kan laat de gemeente Amsterdam al jaren zien: “Sinds 2013 hanteren zij een speciale Treiteraanpak, die instanties handvaten biedt om deze zaken goed aan te pakken.”
Ieder stadsdeel heeft een treiterregisseur en een informatiemakelaar. Zij gaan met meldingen en incidenten aan de slag en werken nauw samen met politie, het openbaar ministerie, GGD en woningbouwcorporaties.
Deze aanpak blijkt erg succesvol. Laatste cijfers uit 2021 tonen aan dat van de 24 afgeronde treiterzaken 21 zaken (88 procent) met een positief resultaat zijn voltooid. In de meeste gevallen doordat de treiteraar na de ingezette interventies zijn of haar gedrag heeft aangepast of vrijwillig is verhuisd.
Toch heeft sinds 2013 nog geen enkele gemeente in Nederland deze aanpak overgenomen.
* Judith wil anoniem blijven in verband met haar veiligheid. Haar naam is bekend bij de redactie.
