ELLECOM – Wel naar school willen, maar dat niet kunnen. Omdat je bijvoorbeeld niet goed om kunt gaan met de prikkels van een klas met dertig kinderen. Jamie (15) uit Apeldoorn weet hoe dat is. Sinds de basisschool gaat ze niet meer naar school. Haar doordeweekse dagen zien er daardoor nu heel anders uit dan die van leeftijdsgenoten.
Het aantal kinderen dat uitvalt op school stijgt. Vijf jaar geleden deed Oudervereniging Balans onderzoek naar het aantal thuiszitters in Nederland. Uit dat rapport bleek dat het ging om in ieder geval 15.000 kinderen. Uit vervolgonderzoek blijkt dat deze groep groeit: 70.000 kinderen gingen in 2023 langer dan drie maanden niet naar school.
'Niet goed voor je zelfvertrouwen'
De 15-jarige Jamie uit Apeldoorn is inmiddels al jaren niet meer in een klaslokaal geweest. In groep 7 van de basisschool gaat het niet goed. “Ik werd gepest, en andere kinderen in mijn klas ook. Er waren ook heel veel prikkels op school en daar werd geen rekening mee gehouden. Het was echt niet leuk.”
Jamie valt uit op school en komt thuis te zitten. Op een gegeven moment wil ze het weer proberen en wordt er gezocht naar een nieuwe school. “Maar niemand wilde me hebben, zelfs het speciaal onderwijs niet. Dat is niet goed voor je zelfvertrouwen, als je zo wordt afgewezen”, zegt de Apeldoornse.
Koken, tuinieren en drummen
Na een lange tijd thuis komt Jamie in contact met een organisatie in Ellecom, genaamd de Ponderosa. Dit is een gemeenschap voor jongeren die zijn vastgelopen op school.
Ze bieden activiteiten aan als koken, tuinieren, muzieklessen en kleien, tekenen en schilderen. Daarbij draait het niet om het halen van een diploma. “Meestal gaan jongeren niet terug naar school”, zegt Mirjam Olsthoorn, die ruim twaalf jaar geleden de Ponderosa oprichtte.
Complex brein
De Ponderosa is een gemeenschap voor jongeren die uit het onderwijs vallen omdat ze op een andere manier denken en performen. Volgens Olsthoorn is er vaak sprake van een ‘complex’ brein bij de jongeren. “Waardoor ze het moeilijk vinden om binnen de kudde, binnen een reguliere school, te functioneren.”
Alle jongeren op de Ponderosa willen graag leren, zegt Olsthoorn. “Maar ze leren op een andere manier.” Voor deze jongeren is school een kwestie van ‘volhouden’ geworden, zegt de Ellecomse. “En daar is school niet voor bedoeld.”
'Geen behandelaren'
Vaak komen de jongeren een paar jaar over de vloer bij de Ponderosa. Altijd in een kleine groep, van maximaal vijftien jongeren. “De eerste tijd zijn we vooral bezig met jongeren zich weer lekker te laten voelen, en zelfvertrouwen te creëren. Als jongeren weer gaan geloven in zichzelf, gaan ze vaak alsnog hun diploma halen, via staatsexamens.”
Meestal stromen ze dan door naar de universiteit of het conservatorium. “We zijn een plek die een bedding geeft, we zijn geen behandelaar. Maar de leeftijd en het gezien en gehoord worden brengt vaak een bepaalde rust”, zegt begeleider Tom Smit.
Hij benadrukt dat het vaak in het hoger onderwijs erg goed gaat met jongeren die vastliepen op de middelbare school. “De middelbare school is een absolute verplichting, terwijl wiskunde studeren of een theaterstudie een keuze is.”
Bagels bakken
In de keuken van Ponderosa is Jamie druk bezig met de lunch. “We maken vandaag bagels. Bakken doen we heel vaak, allerlei soorten broodjes.”
De 15-jarige is blij dat ze niet de hele dag meer thuiszit. “Dat gaat wel vervelen. Het is hier fijn en er is hier veel te doen: dingen die je normaal niet doet op school. Koken, in de tuin werken, op de bank een boek lezen of op je telefoon kijken. Het is veel vrijer dan gewoon onderwijs en ik heb hier veel meer geleerd dan op gewoon onderwijs.”
Terug naar school ziet ze voorlopig niet zitten, wel bekijkt ze of ze via staatsexamens havo-vakken kan halen. “Engels heb ik vorig jaar gehaald en dit jaar doe ik Nederlands.”
Bij het halen van zeven staatsexamens kun je een diploma krijgen en gaan studeren.
Steeds meer kinderen vallen uit op school
