SPANKEREN – Adam de Haan hoopt deze maand zijn nieuwe boek over de geschiedenis van de Edy-fabriek in Spankeren te presenteren. Het vertelt het verhaal van de fabriek, de werknemers en de familie Schotsman. Het boek krijgt de titel ‘Emailleerfabriek De Ysel, Edy, opkomst, succes en ondergang’.
De fabriek, officieel N.V. Emailleerfabriek ‘De Ysel’, werd in 1916 opgericht door Arie Schotsman. De Haan heeft een persoonlijke band met dit verleden: hij is getrouwd met Lucie Meihuizen, kleindochter van Arie Schotsman.
Ontstaan van de fabriek
In het boek komen veel onderwerpen aan bod. Het productieproces, soorten emaille, de producten, de financiën en beursgang, de ontspanningsvereniging en de beleving van oud-werknemers.
Eerste exemplaar voor burgemeester
Het eerste exemplaar zal worden aangeboden aan Carol van Eert, burgemeester van de gemeente Rheden.
Ook is er aandacht voor de muziektent op het Kerkplantsoen in Spankeren. Die werd 75 jaar geleden namens Edy geschonken aan de muziekvereniging Wilhelmina en aan de bewoners van Spankeren door toenmalig directeur Jan Schotsman. In augustus 2025 werd dit gevierd met een jubileumconcert.
Bloeitijd van de Edy-fabriek
De Edy-fabriek had in haar beste tijd een oppervlakte van 20.000 vierkante meter en beschikte over twee grote tunnelovens. In 1941 werd het 25-jarig jubileum gevierd. Toen werkten er 500 mensen. Er werden huishoudelijke artikelen gemaakt zoals pannen, emmers, broodtrommels in allerlei kleuren, maar ook geëmailleerde reclameborden, en in de jaren 1950 centrifuges en wasmachines.
Concurrentie en neergang
Bijzondere vermelding verdienen de gevelpanelen: daarmee werd de IJ-tunnel bekleed. Medio jaren 1960 kreeg het bedrijf te kampen met hevige concurrentie in witgoed en werd de markt voor huishoudelijke artikelen overgenomen door plastic. Edy kwam in andere handen, bleef verlies lijden en werd begin jaren zeventig gesloten. Groot verlies voor Dieren e.o. qua werkgelegenheid en sportieve en andere nevenactiviteiten.
Wat ook verloren ging was de douchevoorziening voor familie van de werknemers en voor omwonenden op vrijdagmiddag en zaterdagmorgen. De jongens genoten vaak in groepjes van het baden en zongen dan luidkeels Marina, Marina, Marina..…
Op de plek van de fabriek ligt nu industrieterrein Kanaal 1. De Edyweg en Edybrug herinneren nog aan die tijd, evenals de Schotsmanlaan in Dieren.
Andere boeken van De Haan
De Haan (1942, fysicus) schreef eerder drie andere boeken. In 2016 verscheen ‘Henderikus de Haan (1909-1995) Mijn Jeugd en mijn familie’, over de jeugd van zijn vader in Stadskanaal. In 2023 volgde ‘Geesje Anna Knol 1914-2001 Mijn jonge jaren en mijn familie’, over zijn moeder in Beilen en Stadskanaal. Ook publiceerde hij een boek over de familie van zijn vrouw: ‘Twee generaties Meihuizen-huisartsenfamilies Sappermeer’ 1894-1967. Een boek over de familie Schotsman is in voorbereiding en gaat heten Schotsman Fabrikantenfamilie te Dieren.
Bekijk hier enkele oude foto’s van de Edy fabriek in Spankeren.
Zie ook: Jubilerende muziektent is meer dan een podium
